Το ελαιόλαδο αποτελεί βασικό προϊόν της χώρας μας τόσο με εμπορικούς όρους όσο και με όρους διατροφής και έχει αποτελέσει αντικείμενο πολλαπλών μελετών για τις ευεργετικές του ιδιότητες. Τα τελευταία έτη το εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο έχει επιλεχθεί για την διενέργεια πειραμάτων αφού εμφανίζει μεγαλύτερα ποσοστά φαινολικών συστατικών ακριβώς αυτών δηλαδή που χρησιμοποιήθηκαν, της ελαιοκανθάλης και της ελαιασίνης. Η ελαιοκανθάλη και η ελαιασίνη έχουν προσελκύσει το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας τα τελευταία χρόνια με τα αποτελέσματα να είναι ήδη πολύ σημαντικά. Η αξία της έρευνας στο συγκεκριμένο αντικείμενο είναι ιδιαίτερα μεγάλη αν συνυπολογιστεί πως εν μέσω κρίσης στον ελλαδικό χώρο φαίνεται μια τάση επιστροφής του πληθυσμού, στον αγροτικό τομέα και έτσι κάθε συνεισφορά στην αύξηση της αξίας των πρωτογενών και δευτερογενών προϊόντων όπως το ελαιόλαδο έχει ιδιαίτερη βαρύτητα. Η σύνδεση όμως της ποιότητας του ελαιολάδου με την συγκέντρωση των φαινολών τα τελευταία χρόνια έχει οδηγήσει σε ορισμένες περιπτώσεις σε αύξηση της τιμής του.
Η ελαιοκανθάλη έχει εμφανίσει προστατευτική δράση έναντι φυσιολογικών κυττάρων ενώ πληθυσμοί που τρέφονται σε υψηλά ποσοστά με εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο φαίνεται ότι προστατεύονται από καρδιαγγειακές παθήσεις. Εμφανίζει αντιφλεγμονώδεις δράσεις αλλά και κυτταροτοξικές δράσεις ενάντια σε καρκινικές σειρές. Πρόκειται δηλαδή για μια ουσία με ποικίλες και πολύ διαφορετικές μεταξύ τους ιδιότητες.
Η ελαιασίνη (oleiacein) είναι ένα από τα δύο βασικά δραστικά συστατικά του ελαιολάδου. Η ελαιασίνη έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον των ερευνητών διεθνώς, διότι, είναι το πιο ισχυρό αντιοξειδωτικό συστατικό του ελαιολάδου. Η ελαιασίνη είναι μία πολυφαινόλη που συναντάται στο ελαιόλαδο σε διαφορετικές αναλογίες. Αυτό εξαρτάται από την ποιότητα του ελαιολάδου (έξτρα παρθένο ή παρθένο), από την ποικιλία του ελαιόκαρπου και από την γεωγραφική προέλευση, καθώς υπάρχουν διαφορές μεταξύ, για παράδειγμα, των ελαιοπαραγωγικών νομών της Ελλάδας.
Η κυριότερη θεραπευτική δράση της ελαιασίνης, είναι η αντιφλεγμονώδης δράση, εκτός από την αντιοξειδωτική. Η έρευνα που κατέληξε σε αυτό το συμπέρασμα δημοσιεύθηκε την 1η Νοεμβρίου του 2015 στο περιοδικό Phytomedicine και εκπονήθηκε από ομάδα ερευνητών με επικεφαλής την Agnieszka Filipek από το Ιατρικό Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας.
Tην καρδιοπροστατευτική δράση του ελαιολάδου μελέτησε ομάδα ερευνητών στην Καλιφόρνια, με τη συμμετοχή δύο Ελλήνων, οι οποίοι θεωρούνται πλέον από τους πρωτοπόρους στη μελέτη αυτών των στοιχείων: Τον δρ. Προκόπη Μαγιάτη και την δρ. Ελένη Μέλλιου. Η έρευνα έγινε το 2015 σε καταναλωτές ελαιολάδου στις ΗΠΑ και τα αποτελέσματά της δημοσιεύθηκαν στο Journal of Functional Foods τον Σεπτέμβριο του 2017.
Όμως το δίδυμο Μαγιάτη-Μέλλιου δεν σταμάτησε εκεί και προς το τέλος του 2020 μας έδωσε άλλη μία σημαντική δημοσίευση, αυτή τη φορά σε συνεργασία με Ισπανούς επιστήμονες. Η ομάδα των ερευνητών Beatriz Gutierrrez-Miranda, Isabel Gallardo, Isabel Cabero, Yolanda Alvarez, Marita Hernandez, Maria Luisa Nieto (Ινστιτούτο Βιολογίας και Μοριακής Γενετικής του Βαγιαδολίδ, Ισπανία), Ελένη Μέλλιου και Προκόπης Μαγιάτης (Φαρμακευτική ΕΚΠΑ, Ελλάδα) απέδειξαν για πρώτη φορά ότι το φυσικό δραστικό συστατικό του ελαιολάδου, ελαιασίνη, μπορεί να σταματήσει την εξέλιξη της αυτοάνοσης εγκεφαλομυελίτιδας δίνοντας πολλές ελπίδες για την ενδεχόμενη ευεργετική δράση του συστατικού αυτού στη θεραπεία της σκλήρυνσης κατά πλάκας στους ανθρώπους.
Στα πλαίσια της μελέτης, διερευνήθηκαν εκατοντάδες διαφορετικά ελαιόλαδα και επιλέχθηκε επώνυμο εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο από ποικιλία Κουτσουρελιά και Κορωνέικη (Βόρεια Πελοπόννησος) ως μια από τις καλύτερες πρώτες ύλες για την απομόνωση καθαρής ελαιασίνης.
Η ουσία χορηγήθηκε σε πειραματόζωα σε ενέσιμη μορφή και διερευνήθηκε η επίδραση της στα κύρια κλινικά-παθολογικά χαρακτηριστικά της πειραματικής αυτοάνοσης εγκεφαλομυελίτιδας, ενός ζωικού μοντέλου που μιμείται την ανθρώπινη σκλήρυνση κατά πλάκας, συμπεριλαμβανομένης της παράλυσης, της απομυελίνωσης, της φλεγμονής του κεντρικού νευρικού συστήματος και του οξειδωτικού στρες. Η θεραπεία με ελαιασίνη μείωσε αποτελεσματικά την κλινική βαθμολογία και τα τυπικά ιστολογικά συμπτώματα της εγκεφαλομυελίτιδας, την έκφραση των προ-φλεγμονωδών κυτοκινών, τη σύνθεση προφλεγμονωδών μεσολαβητών καθώς και το οξειδωτικό στρες. Συνολικά, τα αποτελέσματά της μελέτης έδειξαν ότι η ελαιασίνη έχει νευροπροστατευτική δράση στο ΚΝΣ ποντικών με εγκεφαλομυελίτιδα, αναδεικνύοντας αυτό το φυσικό συστατικό του ελαιολάδου ως πολλά υποσχόμενο ευεργετικό παράγοντα για τη σκλήρυνση κατά πλάκας. Έτσι, ανοίγεται ο δρόμος για τη μελέτη της επίδρασης του υψηλού φαινολικού ελαιολάδου στη σκλήρυνση κατά πλάκας σε ανθρώπους, η οποία είναι ήδη σε εξέλιξη και σύντομα αναμένονται περισσότερα αποτελέσματα.